Chociaż nowotwory neuroendokrynne (NEN) uznawane są za rzadkie, to w ostatnich latach w wielu opracowaniach i badaniach epidemiologicznych zauważono znaczne zwiększenie zapadalności i wykrywalności NEN. W leczeniu tych schorzeń na pierwszym planie pozostają długodziałające analogi somatostatyny.

Dla pacjentów ze stwierdzoną podczas tego leczenia progresją choroby (w stadium, w którym nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego) terapią drugiego rzutu staje się leczenie radioizotopowe (Peptide Receptor Radinuclide Therapy, PRRT) z użyciem analogów somatostatyny znakowanych radioizotopami ¹⁷⁷Lu lub ⁹⁰Y lub mieszanką tych radioizotopów (tandem-PRRT).

Nowotwory NEN są heterogenne, ponadto u wielu chorych występują jednocześnie duże zmiany nowotworowe i niewielkie przerzuty, stąd hipoteza, że w ich niszczeniu bardziej skuteczne będzie łączenie efektu promieniowania dwóch radionuklidów o różnej energii promieniowania i różnym zasięgu w tkance, takich jak ¹⁷⁷Lu (max. 2 mm) i ⁹⁰Y (zasięg 10-12 mm). Po raz pierwszy w świecie takie badania rozpoczęto w Polsce w pierwszej dekadzie XXI wieku a ich efekty zostały opublikowane w 2011 roku. Podobne próby podjęły inne ośrodki, głównie w Niemczech i w Australii. W literaturze brak jest randomizowanych badań oceniających wpływ tandem-PRRT na przeżycie całkowite chorych z NEN, a także porównujących tego typu leczenie ze stosowaniem terapii z użyciem jedynie ¹⁷⁷Lu (¹⁷⁷Lu-DOTATATE). Jednakże publikowane badania, obejmujące badania nierandomizowane i doświadczenia własne ośrodków klinicznych, sugerują przewagę mieszanki dwóch radioizotopów w stosunku do terapii mono-radioizotopowej.

W Narodowym Centrum Badań Jądrowych, Ośrodku Radioizotopów POLATOM w Świerku opracowane i obecnie wytwarzane są dopuszczone do stosowania dwa prekursory radiofarmaceutyków, ItraPol (⁹⁰Y chlorek, świadectwo rejestracji No. 22069 wydane 08.09.2014) oraz LutaPol (¹⁷⁷Lu chlorek, świadectwo rejestracji No. 22081 wydane 08.09.2014). Ponadto, w wyniku realizacji projektu MultiSom (POIR/01.02.00-00-00-0041/15) opracowano nowy produkt leczniczy MultiSom (substancja czynna: DOTATATE), który znakowany ¹⁷⁷Lu lub ⁹⁰Y i mieszanką ¹⁷⁷Lu z ⁹⁰Y, mógłby być użyty do przeprowadzenia takiego badania randomizowanego.

Narodowe Centrum Badań Jądrowych – jako jednostka naukowa – jest zainteresowany kontynuacją badań zmierzających do dalszego i bardziej skutecznego wykorzystania wytwarzanych prekursorów radiofarmaceutycznych, dlatego występuje jako sponsor wnioskowanego niekomercyjnego, randomizowanego badania klinicznego DuoNen. Z kolei zainteresowanie przeprowadzeniem takiego badania wyrażają klinicyści z ośrodków klinicznych prowadzących terapię PRRT i posiadającymi doświadczenie w leczeniu chorych na NEN. Ośrodki te wyraziły wolę współpracy w badaniu w formie listów intencyjnych.

Celem badania jest opracowanie algorytmu leczenia chorych na NEN z użyciem mieszanek izotopowych ItraPol i LutaPol (¹⁷⁷Lu-DOTATATE i ⁹⁰Y-DOTATATE).

Celem szczegółowym jest ocena skuteczności spersonalizowanego leczenia chorych na NEN z użyciem mieszanek ¹⁷⁷Lu-DOTATATE i ⁹⁰Y-Lu-DOTATATE w porównaniu do standardowego leczenia chorych na NEN z użyciem ¹⁷⁷Lu-DOTATATE. Do badania zostanie zakwalifikowanych około 120 pełnoletnich pacjentów z zaawansowanym, nieresekcyjnym, potwierdzonym w badaniu histopatologicznym, dobrze i średnio zróżnicowanym (G1 i G2) nowotworem neuroendokrynnym, u których potwierdzono wysoką ekspresję receptorów somatostatynowych.

Pacjenci będą randomizowani do czterech grup:

• Grupa A – leczenie ¹⁷⁷Lu-DOTATATE dawkami o stałej radioaktywności 200 mCi.
• Grupa B – leczenie ¹⁷⁷Lu-DOTATATE z ⁹⁰Y- Lu-DOTATATE – początkowo w proporcji 100:50 mCi/mCi. Na podstawie badań obrazowych i farmakokinetyki oraz wyliczonych dawek pochłoniętych w guzie i nerkach w kolejnych cyklach proporcja ⁹⁰Y do stałej radioaktywności ¹⁷⁷Lu będzie dobierana indywidualnie.
• Grupa C – leczenie ¹⁷⁷Lu-DOTATATE z ⁹⁰Y-Lu-DOTATATE – początkowo w proporcji 100:50 mCi/mCi. Na podstawie badań obrazowych i farmakokinetyki oraz wyliczonych dawek pochłoniętych w guzie i nerkach w kolejnych cyklach proporcja ¹⁷⁷Lu do stałej radioaktywności ⁹⁰Y będzie dobierana indywidualnie.
• Grupa D – leczenie ¹⁷⁷Lu-DOTATATE początkowo dawką 200 mCi a następnie dawką indywidualizowaną na podstawie badań obrazowych i farmakokinetyki oraz wyliczonych dawek pochłoniętych w guzie i nerkach.

Ocena efektów leczenia obejmować będzie badania obrazowe oraz badania biochemiczne i hormonalne. Na podstawie uzyskanych wyników w każdej grupie zostaną ocenione:

• czas do progresji choroby (PFS), ogólne przeżycie (OS), procent chorych, u których wystąpiła regresja, stabilizacja, czy progresja choroby,
• bezpieczeństwo poszczególnych sposobów PRRT.

Oczekiwanym efektem badania będzie opracowanie zindywidualizowanych algorytmów leczenia chorych na NEN z zastosowaniem PRRT lub tandem-PRRT, pozwalających uzyskać zwiększoną skuteczność leczenia w porównaniu do terapii standardowej.

„ Zastosowanie terapii tandemowej LutaPol/ItraPol (¹⁷⁷Lu/⁹⁰Y-DOTATATE) jako skutecznego narzędzia w leczeniu nowotworów neuroendokrynnych” – projekt finansowany przez Agencję Badań Medycznych, Polska, numer projektu 2019/ABM/01/00077.

Beneficjent: Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Ośrodek Radioizotopów POLATOM

Partnerzy: Wojskowy Instytut Medyczny, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Państwowy Instytut Badawczy, Świętokrzyskie Centrum Onkologii Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kielcach, SP ZOZ Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Okres realizacji: 2020–2026

Dofinansowanie: 16.225.166,35 zł

Kontakt: prof. Renata Mikołajczak (renata.mikolajczak@polatom.pl)

   –   http://www.abm.gov.pl